Pages

zondag 28 december 2008

Blogkermis: Facilileiden door het contactmeerderen van onze gemeenschapsfunctie



Een blogkermis hosten is geweldig leuk, maar absoluut niet gemakkelijk nu het einde nadert. Het kermisterrein zette ik hier op met mijn volgende inleiding:
Bibliotheeklanders zijn heel goed in consumeren van informatie. We zijn goed in het geven van een oordeel, beoordelen en het vinden van onze weg. Maar we zijn veel minder goed in het produceren van eigen content of in het vertalen van content naar onze eigen versie daarvan. Is deze cultuuromslag nodig om aansluiting te krijgen bij onze veeleisende klanten en wie zou dat moeten doen? Moeten we dat überhaupt wel doen? Of is het juist nodig om te zoeken naar partners in crime die die slag al gemaakt hebben?
Ofwel: moeten we consuminderen, produmeerderen of zijn er nog andere opties die er voor ons liggen?


Vervolgens kwam de ene na de andere exploitant met geweldige artikelen die de kermis vulden en die geheel en al voldeden aan mijn verwachtingen. Het idee van mijn afsluitende kraampje is het benoemen van de diverse artikelen met datgene wat mij opviel en wat ik er in teruglas.

De stelling was lastig, fascinerend voor sommigen en wat cryptisch voor anderen. Mooi! Dat was ook precies mijn insteek. Geef je eigen draai aan datgene wat je leest. Daarom was hij ook wat puntig gesteld.
Dat krijg je dan ook heerlijk terug zoals bijvoorbeeld van Nicole:
"Consuminderen, produmeerderen? Ik dacht dat wij waren van het verzamelen en ordenen! En wat we daarmee moeten is vooral bekijken wat er werkelijk nodig is, de rest wegmieteren of verkopen en de boer op gaan. Contactmeerderen, een verhaal vertellen, de verzameling kenbaar maken naar alle andere branches."

Of Dymphie die subtiel opmerkte na een enorme waslijst van producten die ze intern wegzet:
"Wat wij, als bibliotheek, eigenlijk alleen produceren, en dan intern met het oog op onze users, zijn (in willekeurige volgorde):
handleidingen,
maandelijkse aanwinstenlijsten in de vorm van een elektronische nieuwsbrief,
tweets als externe nieuws voorziening, deels op basis van RSS feeds,
.....
... etc
maar echt produceren van content doen we dus niet :)."


Of schrijverdezes die zelf concludeert:
"Ik vertaal de vraag voor mezelf als: is het nodig dat bibliothecarissen stukken schrijven, al dan niet digitaal, om het publiek daarmee van dienst te zijn? .. Waar ik aan denk zijn stukken die echt 'van de bibliotheek' komen: nieuwsbrieven, weblogs, wiki's, een enkele keer eens een artikel in een krant. Misschien kunnen we 'de bibliotheek op hyves' er ook bij rekenen."

Theodora spinsels, oud 23-dinger, vormt in haar inleidende blogpost de vraag voor haarzelf nog strakker: Hoe goed zijn wij in het produceren binnen de bibliotheekwereld?
om vervolgens ook te verwijzen naar het ondernemingsplan van haar bibliotheek: "In ons ondernemingsplan staat onder het hoofdstuk externe ontwikkelingen het volgende: "burgers en instellingen zetten steeds meer informatie op internet. Ze worden naast consument ook producent." Hoe zit het met de bibliotheek?"

Want natuurlijk geef ik zomaar een aantal waardeoordelen voor de vuist weg aan mijn geachte lezers. Zijn we goed in het consumeren van informatie? Of zijn we goed in het consumeren van bepaalde vormen en soorten van informatie?
Is het trouwens zo? Zijn we daadwerkelijk minder goed in het produceren van eigen content? Of gaat het veel meer om de andere vraag: Hoe gaan we om met het produceren van content die past binnen de nieuwe digitaal groeiende samenleving waarin de bibliotheken nog steeds overleven. Ondanks of juist dankzij welk rapport dan ook en dankzij of ondanks eenzelfde innovatie-rapport van de commissie Calff.

Daarnaast praat ik over een cultuuromslag. Maar ik denk dat ik inderdaad een aantal dingen daarin goed moet onderscheiden, zoals Moqub hier al aanstipt.

Wat doen onze klanten? Daar komt bijvoorbeeld de koningin weer aangewaaid en ook al die andere doelgroepen die 'gewoon willen lezen'. Niets aparts, geen diverse mogelijkheden tot informatieopname behalve dan lezen, zoeken en vooral zelf ontspannen consumeren van hun eigen verkozen leesmateriaal daar en wanneer het hun uitkomt.
De andere groep, die veeleisender is en meer van de bibliotheek zou kunnen verwachten, verwacht het nu nog vaak niet van ons. Of komt, zoals Moqub dat zegt, al helemaal niet meer binnen. Ook dat is waar. "Heb je daar een opleiding voor nodig dan?" is toch echt een opmerking die ik meer dan eens gehoord heb.

Dat is dan meteen mijn brug naar die andere kant van de cultuuromslag waar ook Moqub zich over uitlaat:
"Kijk, als er genoeg mensen in jouw bibliotheek werken die wel mee willen in de vaart der volken en wel willen leren over het nieuwe web en wat dit kan betekenen, dan zou ik zeggen go for it! Maar zo nee, wacht dan nog een paar jaar, vervang de vertrekkende collega’s door wat jongere exemplaren en dan is wat mij betreft het probleem heel snel opgelost."

Ofwel, zegt ze,
Er zijn een aantal dingen die mij bezighouden in dit thema:
  • niet alle bibliotheken zijn hetzelfde  
  • niet alle bibliotheeklanders hebben dezelfde leeftijd, achtergrond of opleidingsniveau  
  • niet alle bibliotheeklanders weten om te gaan met, of voelen zich veilig op het “nieuwe web” - ervan uitgaande dat het produceren van content op het web wordt bedoeld  
  • cultuuromslag of mentaliteitsverandering  
  • wie zijn de partners in crime

    Er zijn zoveel randvoorwaarden voor datgene wat we zouden kunnen leveren. Want misschien is dat een term die veel beter past in het huidige plaatje. Content, produceren, allemaal vrij hooggegrepen termen. Maar eigenlijk zijn we vooral heel goed in het leveren van dienstverlening. Zoals Ecobibl dat prachtig weet te formuleren.
    "Bibliothecaris is een ‘dienstverlenend’ beroep. Nou mag je tegenwoordig het woord ‘dienstverlening’ niet meer gebruiken. De opleiding is ook al van de D in IDM afgestapt....
    Als dienstverlener faciliteer je de gebruiker bij het zoeken, vinden en verwerken van informatie en je probeert ze te begeleiden bij hun informatietaken."


    En Marianne is niet de enige die zich daarover buigt. Astrid heeft ook haar idee over waar wij deskundig in zijn.
    "Ja, we zijn deskundig. In het zoeken, vinden en selecteren van informatie. In het ontsluiten en toegankelijk maken van informatie. Maar dat wil niet zeggen dat we ook informatie kunnen (of zouden moeten willen) produceren."
    Edwin vult aan: "Het komt .. toch in de eerste plaats neer op het verzamelen, ordenen en ontsluiten van die informatie. Ik denk ook dat er nog best veel mensen zijn die waardering hebben voor dat werk en nog beter: die het resultaat ervan -onze dienstverlening- ook daadwerkelijk benutten."

    Maar we kunnen wel produceren!
    "Als kleine bibliotheek werken we met bestaande producten, die we in een ander jasje proberen te gieten, afhankelijk van de vraag van onze klant....
    We kunnen dus produceren, kijk maar eens naar producten als Zoek & Boek, Al@din en Schoolbieb! Prachtig! Maar wel door een handjevol mensen bedacht, (de makers, dus producenten) en de rest van het land zorgt voor implementatie.
    Er is beslist creativiteit onder bibliotheekmensen, alleen niet iedereen heeft de know how (ondanks de 23 Dingen), de vaardigheid en domweg gewoon de tijd niet om aan productontwikkeling te doen. Dat betekent natuurlijk niet dat kleine bibliotheken maar met de handen over elkaar moeten gaan zitten. De werkwoorden netwerken en samenwerken komen vervolgens om de hoek kijken."


    Tenaanval waakt voor begripsverwarring. Verwar vorm en inhoud niet. De vergelijking met de 'doos vol chocolaatjes' vind ik een rake. Maar zijn wij echt goede Johannes van Dammen? Vraag ik me natuurlijk wel direct af. Alhoewel het natuurlijk niet zo hoeft te zijn dat de eindredacteur van het dagblad precies hoeft te weten wat en waarom de recensent ergens wel of niet fantastisch heeft gegeten. Maar wel dat er uiteindelijk een uitgebalanceerd stuk voor zijn krant wordt geschreven.
    "Onze taak is om te verzamelen en te selecteren en dat moeten we vooral zo houden. De vorm die informatie de laatste jaren aanneemt verandert snel en zal waarschijnlijk nog sterker veranderen. Dat betekent dat we moeten zorgen dat we genoeg van die nieuwe vormen afweten om de informatie nog steeds te kunnen beoordelen. Ik geloof niet dat dat een cultuuromslag is, het is alleen even wennen aan die nieuwe vorm. Maar we moeten vorm en inhoud niet met elkaar verwarren."

    Vervolgens dan die samenwerkingspartners. Wat moeten we daar dan mee? Of juist niets? Of.. of..
    Wouters vertaling is in eerste instantie relatief eenvoudig:
    "Laat ik het consumeren eerst maar heel simpel afdoen met het inkopen van content voor onze eigen organisatie. Content voor de bibliotheek is in deze in de klassieke zin het inkopen van documentaire informatie voor de eigen organisatie, medewerkers en studenten. Natuurlijk is mettertijd de drager van deze materialen veranderd, maar het gaat nog steeds om de inhoud."

    Om dan de denkslag te maken naar inkoop van content en problemen waar we tegenaan lopen:
    "Wanneer je de content hebt ingekocht begint eigenlijk het volgende bibliotheek kunstje. Ontsluiten en beschikbaar stellen. ...Bibliotheken zitten wat ontsluiting en beschikbaarstelling enorm gevangen in het Digital Rights Management web, het auteurs- en databankrechten mijnenveld of anders wel de uiterst restrictieve licentiemodellen gevangen. We beschikken niet over de data, maar slechts flinterdunne metadata."

    Licentiemodellen, samenwerkingsovereenkomsten, de 'baas van de inhoud' en de rol van de verspreider. Zo langzamerhand voel ik het mijnenveld waar wij als tussenleveranciers in gevangen zitten.
    Denk aan al die rechten die we als biblitoheken afkopen, het aankopen van databanken die we alleen maar mogen leveren op de eigen ip-lokatie en de andere wijze waarop bibliotheekgebruikers daadwerkelijk informatie van ons willen afnemen. Die informatie verhoudt zich niet meer tot alleen maar een gebouw.

    Jan vult aan:
    "Een groot probleem was dat bibliotheken geen content bezitten vanuit de veronderstelling dat "wie content bezit King is". Of was content King? Uitgevers bezitten weliswaar nog steeds alle professionele content maar het is de vraag of bibliotheken voor uitgever moeten gaan spelen."

    Schrijverdezes merkt ook op dat we wel op dat spoor bewegen door te zeggen "Wat me nu ineens opvalt is dat het, afgezien van een enkel krantenartikel, allemaal 'digitale' dingen zijn."

    Tenaanval zegt heel terecht "En ja natuurlijk moeten we aansluiting zoeken bij partijen die goed zijn in die nieuwe vorm, maar dat deden we toch altijd al? Zoeken naar de beste informatie en de beste leverancier? Dit zijn alleen nieuwe leveranciers, we kennen ze nog niet zo goed en we weten nog niet altijd precies waar we ze op moeten beoordelen. Misschien duurt het even voordat we dat net zo goed kunnen als met oude informatie maar daar moeten we ons wel met op volle kracht voor inzetten. Als we onszelf tenminste nog steeds willen zien als leverancier van betrouwbare informatie. De wereld verandert en wij (van de bibliotheek) veranderen met u mee."

    Al met al zijn we producent, maar niet van rauwe data. We leveren ook content en zijn dus ook gewoonweg dienstverlener en doorgeefluik.
    Al schrijvend, al lezend en al concluderend zie ik veel diverse blogposts langskomen met allemaal hun eigen waarheid en hun eigen visie. Boeiend in al zijn briljante facetten van de spiegel waardoor er gekeken wordt.

    En als we goed zijn als kanaal, moeten we dat met welk kanaal dan ook wel met verve blijven doen.
    "Wat in mijn ogen belangrijk is, is dat je op het web net zo klantvriendelijk bent als in je gebouw. Lachend een vraag beantwoorden, soms speuren alsof je leven ervan afhangt. De ene keer een lezing organiseren, dan andere keer een mooie boekentafel inrichten. Wat we al goed beheersten in de echte wereld kunnen we ons ook online eigen maken."
    Maar wel, heel goed voor ogen houden waar onze kracht ligt. En, zoals ik meer dan eens las: Goed doen of vooral niet doen! Half werk levert je geen heel werk op.

    En vooral vanuit onze eigen kracht werken. Door, zoals Marianne dat geweldig verwoord "Wat mij betreft heeft een bibliothecaris/informatieprofessional ..meer met begeleiden en richting geven. Maar het kan geen kwaad om van een faciliterende houding, meer actief begeleidend te zijn. Daarom stel ik voor om meer te facilileiden."
    Of juist uit te gaan vande User generated content, zoals ook Jan in zijn blogpost benoemd.

    Mijn persoonlijke conclusie na het lezen van al deze op zich staande en toch verbonden posts is zeker niet eenduidig. Daarvoor zijn er teveel opmerkingen waar ik mij in kan vinden die haaks staan op elkaar.

    Maar mijn idee?

    Door te facilileiden door te contactmeerderen kunnen we de lijm van een gemeenschap vormen: een stad, dorp, wijk, school, universiteit of bedrijf.
    Wanneer we met vriendelijkheid en eigenheid zorgen voor een gemeenschapsgevoel vormen we de kern van welke groep mensen dan ook. Daar past content bij, maar ook het oprichten en uitbouwen van een platform waar onze gebruikers zich kunnen en mogen manifesteren. In de veilige omgeving die wij als bibliotheken (bedrijfs- en schoolbibliotheken incluis) moeten proberen te bieden.
    De groep waar we voor werken staat voorop. Daar vanuit volgt inhoud, de wijze van communicatie en de best geschikte medewerkers. Op onze eigenwijze wijze de spin van het web zijn.

    Lees, voor zover je dat nog niet gedaan hebt, de bijdragen van de kermisexploitanten en vorm je eigen mening. Het kan niet anders dan dat het je aanzet tot denken en reflectie. Dat heeft, als bonus, deze blogkermis me ook nog eens gebracht.

    De foto: Natures Jewellery by Ennor
    is zeer bewust gekozen. Want zijn wij als bibliotheken geen geweldige natuurlijke juweeltjes?                     

    4 opmerkingen:

    Anoniem zei

    mooie samenvatting! En zoals je zegt er zijn teveel meningen die allemaal wel een punt hebben waar je iets mee kan. Is de conclusie dan, er is geen conclusie, we benaderen jouw vraag allemaal vanuit ons eigen perspectief? Onze eigen bibliotheek misschien wel? In ieder geval dank voor het starten van de kermis, het was leuk om er aan mee te doen!

    Moqub

    Annemarie van Essen zei

    @Moqub; Dank dat je mee wilde doen :)Ik denk dat de conclusie is dat de conclusie inderdaad afhangt van het perspectief waarmee de vraag opgevat is en ook inderdaad wat je eigen (werk)achtergrond is.
    Plus dat de digitale (werk)ervaring misschien ook wel een rol speelt..

    Astrid zei

    Grappig, deze kermis heeft hetzelfde duizelingwekkende effect als een ouderwetse draaimolen. En bedankt!

    Annemarie van Essen zei

    @Astrid: als in: en bedankt! :( of als in: en bedankt! :)
    ;)

    .